HPV και καρκίνος του τραχήλου της μήτρας

HPV και καρκίνος του τραχήλου της μήτρας

HPV και καρκίνος του τραχήλου της μήτρας: Τι ισχύει

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ένας από τους πιο συχνούς τύπους καρκίνου στις γυναίκες παγκοσμίως και μία από τις συχνότερες αιτίες θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες1—Το 2020, διαγνώστηκαν 604.127 νέα περιστατικά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.2 Επιπλέον, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας επηρεάζει δυσανάλογα τις γυναίκες που αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια στην πρόσβαση στον προσυμπτωματικό έλεγχο: το 84% όλων των περιστατικών και το 88% των θανάτων που προκλήθηκαν από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας παρουσιάστηκαν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.3 Ωστόσο, η εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι εφικτή με επαρκή εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού, προσυμπτωματικό έλεγχο και θεραπεία.

Η σύνδεση μεταξύ του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) έχει καταστεί σαφής τις τελευταίες δεκαετίες. Είναι γνωστό ότι η εμμένουσα λοίμωξη από συγκεκριμένους τύπους HPV ευθύνεται σχεδόν για όλα τα περιστατικά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.4 Επειδή ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας σπάνια προκαλεί εμφανή συμπτώματα στα αρχικά του στάδια (όταν η θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική), είναι σημαντικό να πραγματοποιείται προσυμπτωματικός έλεγχος για λοιμώξεις HPV υψηλού κινδύνου, οι οποίες παρουσιάζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο να εξελιχθούν σε προκαρκινικές βλάβες και σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ο εντοπισμός των γυναικών που διατρέχουν κίνδυνο, πριν εξελιχθεί σε ασθένεια, αποτελεί σημαντικό μέρος της πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Με τη σημερινή τεχνολογία, καμία γυναίκα δεν πρέπει να πεθαίνει από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Σε όλο τον κόσμο, προβλέπεται ότι 8 στις 10 γυναίκες θα εκτεθούν στον HPV κατά τη διάρκεια της ζωής τους5

Το 2020, διαγνώστηκαν περισσότερα από 600.000 νέα περιστατικά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας παγκοσμίως2

Το 2020, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ευθυνόταν για περίπου 340.000 θανάτους παγκοσμίως2

HPV: Σύνδεση με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας

Η λοίμωξη από τον HPV είναι μια κοινή σεξουαλικώς μεταδιδόμενη λοίμωξη και οι περισσότερες γυναίκες δεν γνωρίζουν ότι είναι φορείς οι ίδιες ή οι σύντροφοί τους. Ο HPV συνήθως μεταδίδεται μέσω της σεξουαλικής επαφής. Μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω μη διεισδυτικών σεξουαλικών δραστηριοτήτων, μέσω της δερματικής επαφής.6

Ο HPV είναι ένας μικρός ιός δίκλωνου DNA που προσβάλλει τα επιθηλιακά κύτταρα, όπως το δέρμα και τους βλεννογόνους. Υπάρχουν περισσότεροι από 200 γονότυποι HPV,7 εκ των οποίων περίπου οι 30 είναι σεξουαλικώς μεταδιδόμενοι.8 Τα περισσότερα στελέχη HPV είναι ακίνδυνα. Ωστόσο, ορισμένοι τύποι υψηλού κινδύνου προκαλούν λοιμώξεις που μπορούν να εξελιχθούν σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Οι τύποι HPV υψηλού κινδύνου ευθύνονται για πάνω από το 99% των περιστατικών καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.4 Υπάρχουν 14 τύποι HPV υψηλού κινδύνου που εντοπίζονται στα περισσότερα περιστατικά.9 Δύο τύποι HPV, οι HPV 16 και HPV 18, σχετίζονται με το 70% όλων των περιστατικών καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.10 Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι γονότυποι HPV 16 και HPV 18 είναι πιο ογκογόνοι και είναι πιο πιθανό να οδηγήσουν σε υψηλόβαθμη νόσο του τραχήλου της μήτρας συγκριτικά με όλους τους υπόλοιπους HPV γονότυπους υψηλού κινδύνου μαζί.11

Η εξέλιξη σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας

Αν και οι περισσότερες HPV λοιμώξεις υποχωρούν μόνες τους, ορισμένες λοιμώξεις από τύπους HPV υψηλού κινδύνου μπορούν να εξελιχθούν σε τραχηλική ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία (CIN) και αυτές οι πρόδρομες βλάβες μπορούν να χαρακτηρισθούν ως χαμηλού ή υψηλού βαθμού. Είναι πιθανό οι βλάβες να υποχωρήσουν και η λοίμωξη να εξαφανιστεί, αλλά σε γενικές γραμμές τα περιστατικά υψηλότερου βαθμού έχουν λιγότερες πιθανότητες να υποχωρήσουν.12 Η λοίμωξη από HPV μπορεί να εξελιχθεί σε προκαρκινικές βλάβες του τραχήλου της μήτρας ή σε επιθετικό καρκίνο, χρόνια ή ακόμα και δεκαετίες μετά την αρχική έκθεση στον HPV.13Η έγκαιρη θεραπεία στο προκαρκινικό στάδιο είναι κρίσιμη, διότι σε αυτό το στάδιο οι υψηλόβαθμες αλλοιώσεις και ο καρκίνος που περιορίζεται στον τράχηλο της μήτρας μπορούν να αφαιρεθούν πλήρως. Εάν ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί πριν εξαπλωθεί, το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης είναι περίπου 92%.14

  1. Human papillomavirus (HPV) and cervical cancer 24 January 2019. https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/human-papillomavirus-(hpv)-and-cervical-cancer (πρόσβαση στις 29 Απριλίου 2020)
  2. Cancer Today, International Agency for Research in Cancer (IARC) GLOBOCAN 2020 Registry: https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/cancers/23-Cervix-uteri-fact-sheet.pdf (accessed 11 January 2021)
  3. Arbyn M, Weiderpass E, Bruni L, Sanjosé S de, Saraiya M, Ferlay J, et al. Estimates of incidence and mortality of cervical cancer in 2018: a worldwide analysis. Lancet Global Heal. 2019;8(2):e191–203.)
  4. Walboomers JMM, Jacobs MV, Manos MM, Bosch FX, Kummer JA, Shah KV, et al. Human papillomavirus is a necessary cause of invasive cervical cancer worldwide. J Pathology. 1999;189(1):12-9.
  5. Chesson HW, et al. The estimated lifetime probability of acquiring human papillomavirus in the United States. Sex Transm Dis. 2014;41(11):660-4
  6. Centers for Disease Control and Prevention. Human papillomavirus: Epidemiology and prevention of vaccine-preventable diseases. Διατίθεται στο: https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/hpv.html (πρόσβαση στις 19 Μαΐου 2020)
  7. Bioinformatics and Computational Biosciences Branch at the NIAID Office of Cyber Infrastructure and Computational Biology (2016). Papillomavirus Episteme. Διατίθεται στο: https://pave.niaid.nih.gov (πρόσβαση στις 17 Δεκεμβρίου 2020)
  8. Burd EM. Human Papillomavirus and Cervical Cancer. Clin Microbiol Rev. 2003;16(1):1–17
  9. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papillomavirus-(hpv)-and-cervical-cancer
  10. Sanjose S de, Quint WG, Alemany L, Geraets DT, Klaustermeier JE, Lloveras B, et al. Human papillomavirus genotype attribution in invasive cervical cancer: a retrospective cross-sectional worldwide study. Lancet Oncol. 2010;11(11):1048–56.
  11. Khan MJ, Castle PE, Lorincz AT, et al. The elevated 10-year risk of cervical precancer and cancer in women with human papillomavirus (HPV) type 16 or 18 and the possible utility of type-specific HPV testing in clinical practice. J Natl Cancer Inst. 2005;97(14):1072-1079.
  12. Motamedi M, Böhmer G, Neumann HH, Wasielewski R von. CIN III lesions and regression: retrospective analysis of 635 cases. Bmc Infect Dis. 2015;15(1):541. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4654894/pdf/12879_2015_Article_1277.pdf
  13. Vink MA, Bogaards JA, Kemenade FJ van, Melker HE de, Meijer CJLM, Berkhof J. Clinical Progression of High-Grade Cervical Intraepithelial Neoplasia: Estimating the Time to Preclinical Cervical Cancer From Doubly Censored National Registry Data. Am J Epidemiol. 2013;178(7):1161–9.
  14. National Cancer Institute. SEER stat fact sheets: cervix uteri. Διατίθεται στο: http://seer.cancer.gov/statfacts/html/cervix.html (πρόσβαση στις 19 Μαΐου 2020)